Sevgul Uludag
Τηλ: 99 966518
Συγκεντρωθήκαμε στα κεντρικά γραφεία του Stelios Foundation, κοντά στο οδόφραγμα στο Λήδρα Πάλας, για τα εγκαίνια της έκθεσης τέχνης με τίτλο «Από τον πόνο στην ελπίδα» που διοργανώνουν το Γραφείο Επαναπροσέγγισης του ΑΚΕΛ, η Δικοινοτική Οργάνωση Συγγενών Αγνοουμένων και Θυμάτων Πολέμου «Μαζί μπορούμε» και η «Κίνηση πολιτισμού». Πρόκειται για κάτι περισσότερο από μια έκθεση: Είναι ένα μήνυμα προς τις κοινότητές μας να κοιτάξουν τον κοινό τους πόνο, ελπίζοντας ότι θα προχωρήσουν μαζί προς ένα κοινό μέλλον σε αυτή τη γη.
Ψάξαμε για αρκετό καιρό να δούμε πού θα μπορούσαμε να κάνουμε αυτή την έκθεση τέχνης που θα έφερνε μαζί 12 καλλιτέχνες από την τουρκοκυπριακή και την ελληνοκυπριακή κοινότητα – θέλαμε ένα μέρος εύκολα προσβάσιμο στους Τουρκοκύπριους που θα μπορούσαν να περάσουν το οδόφραγμα στη Λευκωσία και να περπατήσουν χωρίς δύσκολες οδηγίες για να δουν την έκθεση. Θέλαμε να είναι δωρεάν, αφού η έκθεση είναι ανθρωπιστική, τα έργα τέχνης δεν πωλούνται και οι καλλιτέχνες καλύπτουν τα δικά τους έξοδα.
Εργαζόμενοι εθελοντικά
Όλοι εργαζόμαστε εθελοντικά για ένα ανθρωπιστικό ζήτημα: Για να προσπαθήσουμε να απαλύνουμε τον πόνο των συγγενών των αγνοουμένων προσπαθώντας να πάρουμε πληροφορίες για τους πιθανούς τόπους ταφής, για να δείξουμε ότι ο πόνος δεν είναι ούτε «τουρκικός πόνος», ούτε «ελληνικός πόνος», αλλά ανθρώπινος πόνος. Γι' αυτό, κάνουμε ενέργειες χωρίς «χρηματοδότηση» ή «χρήματα για το πρόγραμμα», για να μην έχουμε οποιουδήποτε είδους παρεξηγήσεις. Όλα πρέπει να είναι μέσα από την καρδιά και με ελάχιστο κόστος. Με μεγάλη μας χαρά λοιπόν μάθαμε ότι τα κεντρικά γραφεία του Stelios Foundation παραχωρούνται δωρεάν σε δικοινοτικές δραστηριότητες. Μαζί με μια από τους επιμελήτριες της έκθεσης, την καλή μου φίλη Nilgun Guney και τον επικεφαλής του Γραφείου Επαναπροσέγγισης του ΑΚΕΛ, τον καλό μου φίλο Ηλία Δημητρίου, πήγαμε να δούμε τον χώρο. Ήταν πολύ μικρός, αλλά καταφέραμε να τον χρησιμοποιήσουμε για να εκθέσουμε έργα τέχνης. Αντί οι καλλιτέχνες να συμμετέχουν με τρία έργα τέχνης (πίνακες ζωγραφικής, κεραμική κ.λπ.) ο κάθε ένας/μία μπορούσαμε να βάλουμε δύο. Και όταν η έκθεση θα συνεχίσει να περιοδεύει στην Κύπρο κατά τη διάρκεια του 2025, θα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε περισσότερα έργα τέχνης ανάλογα με τον εκθεσιακό χώρο που έχουμε διαθέσιμο. Όσο μεγαλύτερος χώρος, τόσο περισσότερα έργα τέχνης θα μπορούν να εκτεθούν.
Η υποβαθμισμένη αίθουσα Ειρήνη
Πήγαμε να δούμε την περίφημη «Αίθουσα Ειρήνη». Η Ελένη Μαύρου, που ήταν δήμαρχος Λευκωσίας, ήθελε να χρησιμοποιήσει την αίθουσα που ανήκε στον Δήμο Λευκωσίας για δικοινοτικές δραστηριότητες. Βρίσκεται στο οδόφραγμα της οδού Λήδρας και είναι πολύ εύκολα προσβάσιμη σε Τουρκοκύπριους, γι' αυτό για κάποιο διάστημα την χρησιμοποιούσαμε, ενώ διοργανώσαμε μια μεγάλη πολυπολιτισμική έκθεση τέχνης και χειροτεχνίας γυναικών και είχε τεράστια επιτυχία. Ήμουν ενθουσιασμένη εκείνη την εποχή, καθώς ήταν η πρώτη φορά που προσπαθούσα να φέρω κοντά γυναίκες καλλιτέχνες από όλες τις κοινότητες της Κύπρου: Τουρκοκύπριες, Ελληνοκύπριες, Μαρωνίτισσες Κύπριες, Λατίνες Κύπριες και Αρμένισσες Κύπριες. Δουλέψαμε αρκετά σκληρά με την αγαπητή μου φίλη Άντρη Δημητρίου από την ΠΕΟ, η οποία είναι ένα μαγικό άτομο που κάνει τα πράγματα να συμβαίνουν εύκολα, ακόμα και αν αυτό μπορεί να είναι δύσκολο για άλλους, καθώς και με την αείμνηστη φίλη μου Nouritsa Nadjarian. Ήταν μια πολύ καλή μου φίλη που έκανε απίστευτα patchwork και μεταξωτές ζωγραφιές και ως Αρμένισσα Κύπρια, μιλούσε πολλές γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων των τουρκικών, ελληνικών, αρμενικών, αγγλικών, γαλλικών κ.ά. Εκείνο τον καιρό η «Αίθουσα Ειρήνη» ήταν ένα υπέροχο μέρος για διοργάνωση δραστηριοτήτων. Επίσης, ως προοδευτικό κίνημα της Κύπρου, το 2009 διοργανώσαμε σε αυτή την αίθουσα μια βραδιά προς τιμήν όσων έσωσαν ο ένας τη ζωή του άλλου και είχε τεράστια επιτυχία. Δυστυχώς η αίθουσα αφέθηκε στον χρόνο με πολλές και περιττές αλλαγές με αποτέλεσμα να μην μπορεί να γίνει έκθεση. Ελπίζω ο νέος δήμαρχος Λευκωσίας να την επαναφέρει στην αρχική της μορφή και να μας επιτρέψει να χρησιμοποιήσουμε ελεύθερα αυτή την «Αίθουσα Ειρήνη» δίνοντάς της ζωή με νέες δραστηριότητες για την ειρήνη.
Από τον πόνο στην ελπίδα
Σκόπιμα επιλέξαμε το θέμα της έκθεσης τέχνης «Από τον πόνο στην ελπίδα»: Επειδή θέλουμε να γίνει κατανοητός από όλους ο ανθρώπινος πόνος – ο απίστευτος πόνος στην Κύπρο λόγω των διακοινοτικών συγκρούσεων και του πολέμου. Ένας πόνος που δεν ξεχνιέται αλλά ταυτόχρονα βρίσκεται ο τρόπος για να θεραπευτεί, ώστε οι μελλοντικές γενιές των Κυπρίων να μην επιλέξουν τον δρόμο της σύγκρουσης, αλλά της επικοινωνίας και της ειρηνικής συνύπαρξης.
Η Nilgun Guney και ο Φώτος Δημητρίου δέχτηκαν να είναι επιμελητές της έκθεσης και οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση είναι οι εξής: Nilgun Guney, Φώτος Δημητρίου, Δάφνη Τριμικλινιώτη, Χρήστος Κακουλλής (CRS), Yildan Sedef Gulakdeniz, Βάσος Δημητρίου, Dervish Ozer, Γιώργος Γαβριήλ, Aliye Gundogdu, Aydan Lisaniler, Eda Gokche και ο αείμνηστος Μιχάλης Κιρλίτσιας. Στα εγκαίνια της έκθεσης στις 27 Ιανουαρίου 2025, ο χώρος ήταν κατάμεστος. Ο επικεφαλής του γραφείου Επαναπροσέγγισης του ΑΚΕΛ, Ηλίας Δημητρίου, είναι ένας ήρεμος άνθρωπος και έχουμε κάνει μαζί του πολλή δουλειά για τους «αγνοούμενους», εκπαιδεύοντας περίπου 500 νέους ηλικίας 12-18 χρονών στη Λευκωσία, Λάρνακα, Λεμεσό, Πάφο κ.λπ. Είναι και αυτός συγγενής αγνοουμένου, ο παππούς του εξακολουθεί να είναι «αγνοούμενος» από την περιοχή της Μια Μηλιάς. Κατά τη διάρκεια των εγκαινίων της έκθεσης, στην ομιλία του μιλάει και στα τουρκικά και στα ελληνικά, και ήταν πολύ ευχάριστη έκπληξη για όλους μας. Νομίζω ότι στην ιστορία του ΑΚΕΛ, είναι το πρώτο πρόσωπο που κάνει ομιλία και στις δύο γλώσσες και τον συγχαίρω γι' αυτό, εκτιμώντας την προσπάθειά του.
Η ελπίδα επουλώνει πληγές
Στη συνέχεια μίλησε ο γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ: «Έχουμε μόλις ολοκληρώσει μια χρονιά-ορόσημο των τραγικών επετείων της σύγχρονης ιστορίας του νησιού μας. Εξήντα χρόνια από το 1964. Πενήντα χρόνια από το 1974. Επέτειοι που ως επί το πλείστο αντικρίστηκαν για ακόμη μια φορά μονοδιάστατα και στις δύο πλευρές του συρματοπλέγματος. Χωρίς να αντικρίζεται ο ανθρώπινος πόνος της άλλης κοινότητας. Χωρίς να εντοπίζονται οι ευθύνες της πλευράς του καθενός για μια σειρά γεγονότων που οδήγησαν στο σημερινό απαράδεκτο διχοτομικό στάτους κβο. Χωρίς να εντοπίζονται επίσης τα αποκρουστικά εγκλήματα έναντι αθώων αμάχων κάθε πλευράς και όχι μόνο της πλευράς του καθενός. Εγκλήματα που είχαν αντίκτυπο στις ζωές των απλών ανθρώπων οι οποίοι έχασαν τους δικούς τους, τους τόπους τους και ο,τιδήποτε με το οποίο ήταν συναισθηματικά συνδεδεμένοι. Εγκλήματα που οδήγησαν ώστε οι Κύπριοι να χάσουν τη νιότη τους, την πορεία της ζωής τους, τον ίδιο τον εαυτό τους. Για μας ο πόνος των ανθρώπων δεν διαχωρίζεται στη βάση της γλώσσας και της καταγωγής του καθενός. Ο πόνος είναι ανθρώπινος και τα εγκλήματα δεν είναι τίποτα άλλο πέραν από καταδικαστέα. Οι δολοφόνοι και κακοποιοί δεν μπορούν να βαφτίζονται ήρωες ή τρομοκράτες ανάλογα σε ποιο στρέφονταν τα εγκλήματά τους. Διότι οι εγκληματίες που έσπειραν τον πόνο, κακοποίησαν και βίασαν τα σώματα και τις ψυχές αθώων αμάχων δεν είναι παρά εγκληματίες άσχετα αν τις πράξεις τους τις βάφτισαν «εθνικό καθήκον» (που δεν ήταν), αντεκδίκηση ή «πράξεις εν βρασμώ ψυχής». Μαζί με αυτά πρέπει να μιλήσουμε και για τα αφανή θύματα. Τις γυναίκες που κακοποιήθηκαν από σοβινιστές και μετά για δεύτερη φορά από την ίδια τους την κοινότητα η οποία τις στιγμάτισε και τις έβαλε στο περιθώριο. Τους αιχμάλωτους πολέμου και των συγκρούσεων, τους αμάχους, τους πρόσφυγες, τους εγκλωβισμένους, τα παιδιά του πολέμου που ωρίμασαν μέσα σε ένα καλοκαίρι. Βεβαίως, δεν ήταν όλοι οι Κύπριοι που επέλεξαν τον δρόμο της σύγκρουσης. Είναι και οι αφανείς ήρωες που δεν τους τιμά επίσημα καμιά πλευρά. Είναι αυτοί που έσωσαν ζωές ατόμων από την άλλη κοινότητα. Είναι αυτοί που πρόταξαν την ειρηνική συνύπαρξη σε χαλεπούς καιρούς παρά το ότι τους βάφτιζαν και «προδότες» από πάνω. Μιλώντας για ελπίδα, αγγίζουμε το άλλο κομμάτι αυτής της έκθεσης. Η ελπίδα που επουλώνει πληγές του παρελθόντος και βοηθά τους ανθρώπους να πάνε πάρα κάτω. Που βοηθά τους Κυπρίους να κοιτάξουν μαζί κατάματα το παρελθόν όχι για να μείνουν εγκλωβισμένοι στο παρελθόν αλλά ούτε και για να διαγράψουν την ιστορία. Βλέπουν το παρελθόν για να κατανοήσουν τι πρέπει να αφήσουν πίσω και πάνω σε γερές βάσεις να κτίσουν ένα διαφορετικό μέλλον. Το μέλλον της ειρήνης, της ενσυναίσθησης και της κοινωνικής δικαιοσύνης».
(Συνεχίζεται)
Λεζάντα κύριας φωτό: Πίνακας της Nilgun Guyney με τίτλο «Τα απομεινάρια από τη σφαγή του Παλαίκυθρου».
